Trong quá trình phát triển của lịch sử, mỗi giai đoạn sẽ có phương thức sản xuất riêng, áp dụng vào từng hoàn cảnh để tạo ra của cải vật chất. Vậy phương thức sản xuất là gì? Cấu trúc của phương thức sản xuất là gì? Phương thức sản xuất ảnh hưởng đến đời sống như thế nào? Chúng tôi sẽ phân tích trong bài viết dưới đây.
Phương thức sản xuất là gì?
Phương thức sản xuất là phương thức được con người sử dụng trong quá trình sản xuất ra của cải vật chất. Mỗi thời kỳ lịch sử sẽ có một phương thức sản xuất khác nhau. Tương ứng với từng phương thức sản xuất, đặc điểm, tính chất, cơ cấu sẽ được hình thành khi công ty phát triển.
Nói cách khác, phương thức sản xuất là sự kết hợp giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất. Đó là quá trình con người sử dụng các công cụ lao động và tài nguyên thiên nhiên để tác động đến thiên nhiên và tạo ra của cải vật chất phục vụ sự tồn tại và phát triển của con người.
Mỗi giai đoạn lịch sử sẽ có phương thức sản xuất riêng. Sự kế thừa và thay thế liên tục của các phương thức sản xuất trong suốt lịch sử quyết định sự phát triển của xã hội loài người từ cổ đại đến hiện đại.
Trong xã hội nguyên thủy, phương thức sản xuất dựa vào kỹ thuật đánh bắt tự nhiên, vũ khí thô sơ và không có tính sáng tạo. Cũng như trong xã hội hiện đại, phương pháp sản xuất có yêu cầu cao hơn về trình độ, bằng cấp, kinh nghiệm và công nghệ.
Cơ cấu phương thức sản xuất
Nhà sản xuất
Lực lượng sản xuất là sự kết hợp của hai đối tượng: công nhân và tư liệu sản xuất. Lực lượng sản xuất có vai trò tạo ra năng lực sản xuất, khả năng thực tiễn để biến đổi các thành phần vật chất của tự nhiên nhằm thỏa mãn những nhu cầu nhất định của con người và xã hội.
Công nhân là những người có kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng và khả năng sáng tạo nhất định trong quá trình sản xuất của công ty. Nó là nguồn lực cơ bản và đặc biệt nhất trong quá trình sản xuất.
Tư liệu sản xuất là điều kiện vật chất thiết yếu trong tổ chức sản xuất. Tư liệu sản xuất bao gồm phương tiện lao động và đối tượng lao động.
Quan hệ sản xuất
Quan hệ sản xuất là quan hệ kinh tế và vật chất tổng hợp giữa những người tham gia vào quá trình sản xuất. Đó là mối quan hệ kinh tế quan trọng nhất trong số các mối quan hệ vật chất giữa con người với nhau.
Quá trình sản xuất vật chất là sự tổng hợp các yếu tố thành một quá trình thống nhất, bao gồm sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng hàng hóa vật chất. Quan hệ sản xuất bao gồm:
- Quyền sở hữu phương tiện sản xuất.
- Sự thân mật trong tổ chức quản lý và trao đổi hoạt động giữa họ.
- Tính kết nối trong việc phân phối sản phẩm công việc.
Ý nghĩa của phương pháp sản xuất
Phương thức sản xuất là yếu tố quyết định, tạo động lực cho sự phát triển của xã hội. Tầm quan trọng của phương thức sản xuất trong đời sống được thể hiện qua 4 khía cạnh sau:
- Phương thức sản xuất là dấu hiệu cơ bản để phân biệt con người với động vật, nó cũng là động lực tách biệt thế giới con người với thế giới động vật.
- Phương thức sản xuất là nền tảng cho sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người. Con người phải đáp ứng nhu cầu vật chất của cuộc sống để tồn tại. Và hoạt động sản xuất vật chất sẽ là tiền đề cho việc này.
- Phương thức sản xuất là trung tâm của mọi mối quan hệ trong xã hội loài người.
- Phương thức sản xuất là nhân tố quyết định tính chất và sự thay thế của chế độ xã hội. Với sự phát triển không ngừng của sản xuất, những thay đổi sẽ xảy ra trong phương thức sản xuất và các hình thái xã hội.
Phương thức sản xuất qua từng thời kỳ lịch sử
Lịch sử phát triển của xã hội trải qua 7 phương thức sản xuất sau:
Phương thức sản xuất cộng sản nguyên thủy
Là phương thức sản xuất đầu tiên trong lịch sử loài người, lực lượng sản xuất ở trình độ cực kỳ thấp, không sản xuất ra sản phẩm nào, lao động của con người chủ yếu dựa vào tính tập thể.
Lực lượng sản xuất chính của phương thức sản xuất này là các công cụ nguyên thủy của thời kỳ đồ đá, săn bắn, hái lượm và nông nghiệp nguyên thủy.
Phương thức sản xuất châu Á
Đó là một quá trình sản xuất không có sự phân chia giai cấp rõ ràng hay còn gọi là không có sở hữu tư nhân. Sự đối kháng giai cấp và bóc lột lao động là giữa con người với nhau.
Phương thức sản xuất châu Á là hình thức đầu tiên của xã hội có giai cấp, trong đó một nhóm nhỏ tạo ra thặng dư xã hội thông qua bạo lực chống lại các nhóm cộng đồng định cư hoặc không định cư trên lãnh thổ đó.
Lực lượng sản xuất chính của thời kỳ này bao gồm nông dân sử dụng các kỹ thuật nông nghiệp cơ bản, các dự án xây dựng quy mô lớn và các nhà kho lớn lưu trữ sản phẩm phục vụ phúc lợi xã hội.
Phương thức sản xuất nô lệ
Là phương thức sản xuất tạo ra sản phẩm cho chủ nô bằng cách trực tiếp bóc lột sức lao động của nô lệ thuộc quyền sở hữu của chủ nô. Phương pháp này tương tự như phương pháp Châu Á nhưng khác ở hình thức sở hữu là sở hữu cá nhân trực tiếp đối với các thực thể thuộc về nhân loại.
Lực lượng sản xuất của chế độ nô lệ bao gồm yếu tố nông nghiệp (chăn thả và trồng trọt), việc sử dụng tích cực vật nuôi kéo và sự phát triển của hệ thống thương mại.
Phương thức sản xuất phong kiến
Đó là một phương thức sản xuất dựa trên chế độ sở hữu phong kiến về tư liệu sản xuất, chủ yếu là đất đai và bóc lột sức lao động của nhân dân. Nông dân canh tác bằng công cụ sản xuất thủ công, không có tay nghề nên năng suất không cao.
Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa
Với tư cách là một phương thức sản xuất tư liệu sản xuất và bóc lột nô lệ, nó ra đời để thay thế phương thức sản xuất phong kiến.
Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa thể hiện sự tiến bộ vượt bậc so với phương thức sản xuất thời kỳ trước, khi lực lượng sản xuất, khoa học công nghệ phát triển cao, trình độ sản xuất và lao động được nâng cao, xã hội hóa quy mô lớn, năng suất lao động cao…
Phương thức sản xuất xã hội chủ nghĩa
Đó là phương thức sản xuất dựa trên cơ sở sở hữu xã hội chủ nghĩa về tư liệu sản xuất, liên kết, tương trợ lẫn nhau trong sản xuất giữa những người lao động được giải phóng và trên cơ sở một hệ thống sản xuất cơ khí rộng lớn, hiện đại.
Quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa với các hình thức sở hữu đa dạng chiếm vị trí chủ đạo, từng bước loại bỏ những trở ngại, bảo đảm cho lực lượng sản xuất phát triển nhanh chóng.
Phương thức sản xuất cộng sản
Ở giai đoạn này, lực lượng sản xuất phát triển hơn và có trình độ cao hơn so với xã hội tư bản chủ nghĩa. Chế độ sở hữu tài sản được thực hiện và hình thức bóc lột của người khác bởi một người bị xóa bỏ.
Phương thức sản xuất cộng sản hoạt động nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng của mọi thành viên trong xã hội.
Trên đây là tất cả những thông tin về câu hỏi phương thức sản xuất là gì mà chúng tôi đã tổng hợp và phân tích. Hi vọng bài viết này sẽ mang lại cho các bạn nhiều kiến thức hữu ích.
