Kể từ khi đi học, chúng tôi đã được dạy rất nhiều về việc tuân thủ pháp luật. Tuy nhiên, bạn đã hiểu rõ tuân thủ pháp luật là gì và đặc điểm của tuân thủ pháp luật là gì? Hãy theo dõi bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ giải đáp cho bạn.
Tuân thủ pháp luật là gì?
Tuân thủ pháp luật là một hình thức thực thi pháp luật, trong đó chủ thể pháp luật kiểm soát, kiềm chế hành vi của mình nhằm tránh vi phạm những quy định bị cấm theo pháp luật hiện hành. Hành vi của chủ thể được thể hiện dưới dạng không hành động, mặc dù có cơ hội để thực hiện nó.
Đặc điểm của việc tuân thủ pháp luật là gì?
Việc tuân thủ pháp luật mang tính thụ động, chủ thể pháp luật nhận thức được hành vi của mình, hiểu rõ các quy định của pháp luật và không thực hiện những hành vi mà pháp luật không cho phép.
Tuân thủ pháp luật là quy định áp dụng cho mọi chủ thể. Mọi công dân có cùng mối quan hệ với cộng đồng, xã hội hay nhà nước đều phải tuân theo pháp luật như nhau.
Việc tuân thủ pháp luật được thể hiện dưới hình thức cấm đoán, buộc chủ thể không được thực hiện những hành động nhất định.
Tuân thủ pháp luật là một hình thức thực thi pháp luật bắt buộc.
Ví dụ về tuân thủ pháp luật
Để hiểu rõ hơn về việc tuân thủ pháp luật, chúng tôi sẽ đưa ra một số ví dụ cụ thể:
– Pháp luật cấm nhân viên môi giới hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa nên việc tuân thủ pháp luật có nghĩa là nhân viên làm việc tại Sở giao dịch hàng hóa không thực hiện các hoạt động môi giới, mua bán hàng hóa qua phương thức này.
– Pháp luật cấm hút thuốc và uống rượu trong trường học nên giáo viên và học sinh phải tuân thủ pháp luật và không hút thuốc, sử dụng chất kích thích khi đến trường.
– Pháp luật nghiêm cấm đua xe và tổ chức đua xe trái phép.
Các hình thức thực hiện pháp luật khác
Tuân thủ pháp luật chỉ là một phần trong cách thức thực thi pháp luật. Các hình thức còn lại bao gồm: thực thi pháp luật, sử dụng pháp luật và áp dụng pháp luật.
Thi hành pháp luật
Thi hành pháp luật là hình thức thực thi pháp luật chủ động, trong đó chủ thể pháp luật phải thực hiện một hành động cụ thể, phù hợp với quy định của pháp luật. Ví dụ: thực hiện nghĩa vụ quân sự, thực hiện nghĩa vụ nộp thuế,…
Sử dụng pháp luật
Sử dụng pháp luật là hình thức thực thi pháp luật có tính trao quyền, nghĩa là pháp luật xác định quyền lợi của chủ thể pháp luật. Ví dụ như quyền đi lại, quyền nói chuyện, quyền đi lại,…
Trong việc sử dụng pháp luật, chủ thể pháp luật có quyền hành động hoặc không hành động khi pháp luật cho phép, tùy theo sự lựa chọn của chủ thể và không bị buộc phải làm như vậy.
Áp dụng pháp luật
Thi hành luật là hình thức thi hành luật của cán bộ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền, căn cứ vào quy định của pháp luật để giải quyết những vấn đề cụ thể thuộc trách nhiệm của mình.
Các loại pháp luật Việt Nam
Ba loại pháp luật ở Việt Nam được phân loại như sau:
Tập quán pháp luật
Luật tục là loại luật được nhà nước công nhận đối với một số tập quán được lưu truyền từ xa xưa đến xã hội hiện đại, phù hợp với lợi ích của giai cấp thống trị và được nâng cấp thành những quy tắc ứng xử chung được nhà nước đảm bảo.
Luật tục là hình thức luật xuất hiện sớm nhất và được áp dụng rộng rãi từ các nước sở hữu nô lệ, các nước phong kiến, cho đến các nước tư sản, đặc biệt là ở những nước có chế độ quân chủ.
Ở Việt Nam, Bộ luật Dân sự 2015 thừa nhận hình thức tập quán. Việc thừa nhận các tập quán này căn cứ vào Điều 5: “Trường hợp các bên không có thoả thuận và pháp luật không quy định thì có thể áp dụng tập quán nhưng tập quán áp dụng không được trái với những nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự quy định tại Điều 5. 3. của Bộ luật này”.
Tiền lệ pháp luật
Tiền lệ pháp lý là một loại quyết định được nhà nước công nhận do cơ quan hành chính hoặc cơ quan tư pháp đưa ra để giải quyết và xử lý một vấn đề cụ thể, sau đó áp dụng cho các vấn đề tương tự.
Các tiền lệ pháp lý được sử dụng rộng rãi ở các nước sở hữu nô lệ và được sử dụng rộng rãi ở các nước phong kiến. Hiện nay, tiền lệ pháp luật vẫn chiếm một vị trí quan trọng trong pháp luật tư sản, đặc biệt là ở các nước châu Âu như Anh, Mỹ (đặc biệt là đối với luật dân sự).
Tiền lệ pháp luật được hình thành từ hoạt động của cơ quan hành pháp và tư pháp. Vì vậy, hình thức này dễ tạo ra sự tùy tiện, không phù hợp với nguyên tắc pháp lý đòi hỏi phải tôn trọng tuyệt đối những quy định tối cao của pháp luật.
Văn bản pháp luật
Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành, quy định cách ứng xử chung (là quy định cho mọi người), được áp dụng, sử dụng nhiều lần trong hệ thống pháp luật trong đời sống xã hội. Văn bản quy phạm pháp luật là một trong những hình thức pháp luật tiến bộ nhất hiện nay.
Mỗi quốc gia đều khác nhau, với mỗi điều kiện cụ thể sẽ có những quy định khác nhau về tên gọi, hiệu lực pháp lý của các loại văn bản quy phạm pháp luật khác nhau. Nhưng vẫn đảm bảo các loại văn bản quy phạm pháp luật được thực hiện theo một quy trình thống nhất và có những quy định cụ thể là quy phạm pháp luật.
Hệ thống văn bản pháp luật xã hội chủ nghĩa được xây dựng phù hợp với các nguyên tắc pháp luật xã hội chủ nghĩa, tôn trọng hiến pháp và pháp luật tối cao, phản ánh đúng bản chất của pháp luật xã hội chủ nghĩa.
Giải pháp nâng cao hiệu quả tuân thủ pháp luật
Để nâng cao hiệu quả tuân thủ pháp luật còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
– Chất lượng của hệ thống pháp luật
– Nhận thức về quản lý hành vi con người
– Tính răn đe và hình phạt đủ mạnh
– Tính hợp lý và nhất quán của quá trình tổ chức.
Ngoài ra, yếu tố vật chất, tinh thần cũng ảnh hưởng đến khả năng tuân thủ pháp luật. Chẳng hạn, những người nghèo, đói, gặp hoàn cảnh thiên tai, lũ lụt thường khó thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật.
Để nâng cao chất lượng tuân thủ pháp luật của người dân, cần thực hiện các giải pháp sau:
– Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo môi trường để pháp luật đi vào đời sống nhân dân. Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học pháp lý. Xây dựng chiến lược phát triển pháp lý phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế – xã hội.
– Cơ quan thi hành án thực hiện nghiêm túc, triệt để các văn bản quy phạm pháp luật, nhằm nâng cao hiệu quả của văn bản quy phạm pháp luật.
– Nâng cao nhận thức pháp luật của người dân bằng việc chú trọng công tác đào tạo, giáo dục, phổ biến, hướng dẫn áp dụng pháp luật, trợ giúp pháp lý và tư vấn pháp luật.
– Nâng cao ý thức tự giác chấp hành pháp luật của người dân bằng việc thực hiện công tác tuyên truyền pháp luật đến người dân thường xuyên, kịp thời và thuyết phục.
Trên đây là những thông tin giải đáp cho câu hỏi tuân thủ pháp luật là gì , đặc điểm của tuân thủ pháp luật là gì và ví dụ cụ thể về tuân thủ pháp luật.
