Chế tài có vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo an toàn, an ninh, trật tự xã hội. Vậy chế tài là gì? Hiện nay, những hình thức chế tài nào đang được áp dụng trong xã hội? Hãy tham khảo bài viết dưới đây.
Chế tài là gì?
Chế tài là một trong những khái niệm thường được sử dụng trong đời sống hàng ngày để vi phạm pháp luật. Dưới đây là phần giải thích khái niệm chế tài là gì?
Theo hệ thống pháp luật Việt Nam, chế tài là một trong ba bộ phận không thể thiếu để hình thành nên quy phạm pháp luật, bên cạnh các giả định và quy định. Các chủ thể không tuân thủ các quy tắc ứng xử trong các giả định và quy định của pháp luật sẽ phải chịu hậu quả pháp lý (chế tài).
Chế tài là phần dùng để xác định các biện pháp tác động mà nhà nước sẽ áp dụng đối với tội phạm nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật. Để xác định hình thức chế tài trong một quy định pháp luật, cần trả lời câu hỏi: “Khi phạm tội, chủ thể phải chịu hậu quả gì?”. Trong ví dụ này, chúng tôi phân tích ba thành phần của một quy phạm pháp luật: Giả định, quy định và hình phạt.
Ví dụ: Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017, Điều 155 quy định về tội hạ nhục người khác: “ Người nào xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác, thì bị phạt cảnh cáo từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng. hoặc cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
Giả định: Giả định trong luật này là chủ thể phải chịu hậu quả khi thực hiện hành vi xúc phạm nhân phẩm, danh dự của người khác. Phần giả định là “Người xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác”.
Quy định: Các quy định tuy không được quy định cụ thể trong quy định pháp luật nhưng vẫn dễ hiểu. Quy định trong ví dụ là không xúc phạm nhân phẩm, danh dự của người khác.
chế tài: chế tài là biện pháp mà nhà nước sử dụng để tác động lên đối tượng phạm tội. Hình thức chế tài trong ví dụ này là “ cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc cải tạo không phạt tù đến 03 năm”.
Ý nghĩa của chế tài
– Chế tài thể hiện thái độ của Nhà nước đối với hành vi vi phạm pháp luật.
– Chế tài đảm bảo tuân thủ pháp luật: chế tài có tác dụng giáo dục, ngăn ngừa hành vi vi phạm pháp luật, tuân thủ chuẩn mực pháp luật trong mọi thành phần xã hội.
– Chế tài đảm bảo an ninh cho một quốc gia thông qua các biện pháp tác động đến tội phạm.
– Chế tài giúp thay đổi hành vi xã hội thông qua các biện pháp xử lý cụ thể đối với hành vi vi phạm pháp luật.
– Chế tài kết hợp với hai phần giả định và quy định tạo nên một quy phạm pháp luật hoàn chỉnh trong hệ thống pháp luật.
Những hình thức chế tài nào đang được áp dụng trong xã hội
Tổng quan về chế tài là gì sẽ giúp bạn hiểu được định nghĩa và nguồn gốc của từ trừng phạt. Tiếp theo, phần dưới đây sẽ giúp bạn hiểu và áp dụng đúng các loại hình phạt đang được thực hiện hiện nay:
Chế tài hành chính
Phần pháp luật hành chính dùng để xác định các biện pháp xử lý của Nhà nước đối với cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật hành chính.
Những đối tượng này tuy vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước nhưng họ không phải là tội phạm, tội ác của họ chưa đến mức bị trừng phạt theo trách nhiệm hình sự.
Chế tài hành chính không chỉ nhằm bảo vệ lợi ích chung của người dân, xã hội mà còn giúp ngăn chặn những tội phạm nghiêm trọng hơn.
Chế tài hình sự
Là một phần của luật hình sự, hậu quả pháp lý khi một người vi phạm các quy định của luật hình sự. Các chế tài hình sự được xây dựng và quy định trong các quy định của pháp luật hình sự.
chế tài hình sự được sử dụng để xác định loại hình phạt và giới hạn mức hình phạt có thể áp dụng cho người phạm tội, như được quy định trong các quy định pháp luật.
Các biện pháp chế tài hình sự xuất hiện thường xuyên nhất trong các quy định pháp luật và có tính trừng phạt nặng nề hơn các loại hình chế tài khác. Xử lý hình sự vừa mang tính phòng ngừa vừa mang tính trừng phạt, tùy theo mức độ vi phạm gây ảnh hưởng đến xã hội mà mức hình phạt thích hợp nhất là theo quy định.
Chế tài hình sự chỉ được sử dụng sau khi có kết quả của quá trình điều tra và trải qua các giai đoạn tố tụng, từ đó xác định được hình phạt chính xác nhất.
Chế tài dân sự
Chế tài dân sự là hình thức cưỡng chế đối với người thực hiện không đúng nghĩa vụ dân sự và phạm tội trong quan hệ dân sự, chủ yếu sử dụng biện pháp vật chất.
Các biện pháp chế tài dân sự chủ yếu liên quan đến vấn đề vật chất, tài sản. Hành vi phạm tội là việc một bên làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi tài sản của bên kia nên phải có sự bồi thường và hoàn trả cho nhau dựa trên chế tài dân sự.
Chế tài dân sự còn được thực hiện trong trường hợp quyền nhân thân của chủ thể bị xâm phạm. Các chế tài được thực hiện thường buộc phải xin lỗi và sau khi sửa chữa. Tuy nhiên, nếu thiệt hại không được khắc phục hoàn toàn sau khi xin lỗi và đăng tải đính chính thì bên bị thiệt hại thường yêu cầu bồi thường thiệt hại bằng lợi ích vật chất.
Chế tài thương mại
Chế tài thương mại là hậu quả không mong muốn được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm cam kết trong hợp đồng thương mại. Khi các chủ thể tham gia phạm tội trong việc giao kết và thực hiện hợp đồng thì phải chịu các loại trách nhiệm quy định tại Luật Thương mại.
Chế tài thương mại được sử dụng để đảm bảo khuôn khổ pháp lý cho các hoạt động thương mại. kiểm soát hoạt động của các quy định đó, điều chỉnh quan hệ thương mại.
Biện pháp trừng phạt thương mại là yếu tố không thể thiếu trong quan hệ kinh doanh, thương mại nhằm đảm bảo sự lành mạnh của quan hệ kinh tế.
Chế tài kỷ luật
Biện pháp kỷ luật là biện pháp trừng phạt của Nhà nước đối với những người vi phạm các quy định về kỷ luật lao động, học tập, làm việc và các hành vi vi phạm pháp luật khác đã bị tòa án tuyên có tội hoặc bị cơ quan có thẩm quyền có thẩm quyền tuyên là có hành vi vi phạm bằng văn bản.
Các hình thức xử lý kỷ luật có thể bao gồm: khiển trách, cảnh cáo, hạ lương, giáng chức, cách chức, sa thải.
Khi nào chế tài được áp dụng?
Theo tổng quan về chế tài là gì, chúng ta thấy chế tài là công cụ không thể thiếu để đảm bảo các chủ thể trong từng tình huống cụ thể phải tuân thủ các quy định nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, an ninh, trật tự xã hội. Tuy nhiên, việc chế tài phải được áp dụng trong các trường hợp sau:
– Trong mỗi trường hợp cụ thể, người bị hại được hưởng các quyền và lợi ích khác nhau. Căn cứ vào đặc điểm của các quyền và lợi ích đó để xác định các hình thức xử lý phù hợp.
– Trong mỗi trường hợp khác nhau, tội phạm có tính chất, mức độ, đặc điểm riêng, dựa vào đó mà thực hiện các hình thức chế tài.
– Việc sử dụng các hình thức chế tài còn căn cứ vào mức độ thiệt hại gây ra, tính chất vi phạm pháp luật trong từng vụ việc, lĩnh vực cụ thể và các vấn đề liên quan khác, từ đó xác định được mức độ tăng nặng, giảm nhẹ khi áp dụng hình thức chế tài. Các biện pháp chế tài có các hình thức sau:
- chế tài (dùng trong lĩnh vực hình sự)
- Các biện pháp chế tài khôi phục lại tình trạng pháp lý ban đầu (áp dụng trong lĩnh vực hành chính, dân sự)
- Các biện pháp chế tài quốc phòng, chế tài an ninh (áp dụng trong lĩnh vực hành chính, dân sự, kinh tế)
- Các lệnh trừng phạt đã bị vô hiệu hóa.
Bài viết trên hy vọng sẽ cung cấp cho các bạn những thông tin hữu ích về chế tài là gì và các loại hình phạt hiện nay, giúp bạn áp dụng chúng vào các hoạt động trong mọi lĩnh vực của đời sống hàng ngày. Hiểu biết các khái niệm pháp luật là điều cần thiết cho công việc và cuộc sống. Vì vậy, bạn hãy luôn trang bị cho mình những kiến thức pháp luật cơ bản.
