Dịch Vụ Là Gì? Bản Chất Và Vai Trò Của Dịch Vụ Trong Nền Kinh Tế

Dịch vụ ngày càng trở nên quen thuộc và vô cùng quan trọng trong cuộc sống. Hàng ngày chúng ta sử dụng dịch vụ hoặc là người cung cấp dịch vụ. Sự phát triển của dịch vụ là xu hướng tất yếu trong bối cảnh toàn cầu hóa. Vậy dịch vụ là gì? Hãy cùng tìm hiểu nhé!

Dịch vụ là gì? Ngành dịch vụ là gì?

Khái niệm dịch vụ

Có rất nhiều khái niệm để trả lời cho câu hỏi dịch vụ là gì nhưng chúng ta có thể hiểu đơn giản như sau:

Dịch vụ là một quá trình giao dịch trong đó hàng hóa là sản phẩm vô hình, được chuyển từ người bán sang người mua cùng một lúc, nhằm đáp ứng nhu cầu và mong đợi của người tiêu dùng. Vì vậy, khi mọi người nói về dịch vụ, họ đang nói về quy trình chứ không phải sản phẩm hữu hình.

Dịch vụ cũng là sản phẩm của lao động, nhưng nó không phải là một sản phẩm vật chất cụ thể mà là một giá trị, một trải nghiệm của người dùng. Hoạt động cung cấp dịch vụ rất đa dạng và có những đặc điểm riêng không thể nhầm lẫn với các sản phẩm khác.

Chất lượng dịch vụ sẽ được khách hàng đánh giá sau khi sử dụng dịch vụ của nhà cung cấp dựa trên trải nghiệm tổng thể của họ.

Vì vậy, chất lượng dịch vụ chỉ mang tính chất chủ quan. Nó liên quan chặt chẽ đến nhu cầu, mong đợi của cá nhân và mỗi khách hàng đều có những tiêu chuẩn riêng để đánh giá chất lượng dịch vụ. Vì vậy, chất lượng dịch vụ không thể bất biến, đó là một trong những đặc trưng của dịch vụ.

Dịch vụ là sợi dây kết nối, giúp nhà cung cấp và người tiêu dùng, các thành phần kinh tế, các vùng trong và ngoài nước xích lại gần nhau hơn. Vì vậy, dịch vụ là một thành phần đặc biệt của nền kinh tế, đóng góp lớn vào sự phát triển và định hướng phát triển kinh tế – xã hội của cả nước.

Khái niệm ngành dịch vụ

Ngành dịch vụ còn được gọi là ngành không khói, bởi sản phẩm mà ngành dịch vụ tạo ra là vô hình, không hữu hình nên không gây hại cho môi trường.

Ngành dịch vụ ra đời như một xu hướng phát triển tất yếu của xã hội, với mục đích chính là phục vụ nhu cầu ngày càng tăng của con người.

Một số loại sản phẩm mà ngành dịch vụ cung cấp bao gồm:

• Dịch vụ khách hàng
• Khuyên nhủ
• Sự quản lý
• Thiết kế
• Dữ liệu
• Thông tin
• Bảo vệ
• Một ý tưởng
• Giáo dục
• Duy trì và bảo tồn
• Sửa
• Sạch sẽ/vệ sinh
• Chăm sóc sức khỏe
• Thông tin
• Kinh nghiệm

Bản chất của dịch vụ là gì?

Về bản chất, dịch vụ là quá trình cung cấp các hoạt động, từ đó tạo ra những trải nghiệm cho người dùng nhằm đáp ứng nhu cầu của họ. Quá trình này là sự kết hợp của nhiều yếu tố như sự kết nối giữa nhà cung cấp và người dùng, chất lượng dịch vụ và những giá trị đi kèm mà người dùng nhận được.

Chất lượng dịch vụ có mối liên hệ chặt chẽ với hiệu suất và thành tích. Bởi mọi dịch vụ đều xuất phát từ mục tiêu mang lại giá trị nào đó làm hài lòng người dùng.

Chất lượng dịch vụ được đánh giá theo mức độ dịch vụ đáp ứng được nhu cầu và mong đợi của khách hàng. Đó là những tiện ích, trải nghiệm và giá trị gia tăng mà người dùng nhận được trong quá trình sử dụng dịch vụ.

Sản phẩm dịch vụ không thể được lưu trữ và phân phối đến người dùng như các sản phẩm đặc thù khác. Quá trình cung cấp dịch vụ thường bao gồm nhiều bước khác nhau, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều người từ đầu đến cuối.

Trong quá trình này, sự tương tác giữa nhà cung cấp và khách hàng rất quan trọng trong việc tạo ra một dịch vụ chất lượng.

Ngành dịch vụ có vai trò gì trong nền kinh tế?

Ngành dịch vụ có ý nghĩa đặc biệt trong cuộc sống của tất cả chúng ta, đặc biệt là trong thời đại 4.0 ngày nay. Dịch vụ xuất hiện và đóng vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực kinh tế, xã hội, sản xuất…

Trong nền kinh tế đất nước, dịch vụ có vai trò đẩy nhanh tốc độ lưu thông hàng hóa, tiền tệ trong nền kinh tế, góp phần to lớn vào sự tăng trưởng của nền kinh tế đất nước.

Công nghiệp dịch vụ còn có vai trò thúc đẩy sự chuyển dịch của nền kinh tế theo hướng cơ cấu công nghiệp hóa – hiện đại hóa, giúp đất nước phát triển và cạnh tranh với các cường quốc trên thế giới.

Trong các ngành sản xuất, dịch vụ sẽ tạo sự liên kết giữa các ngành sản xuất, các vùng trong nước và liên kết với thế giới. Ngoài ra, hoạt động dịch vụ còn giúp gắn kết cung cầu trên thị trường.

Trong đời sống xã hội, ngành dịch vụ tạo ra hướng đi mới, lựa chọn nghề nghiệp mới và tạo việc làm cho nhiều người lao động trong xã hội.

Ngoài ra, ngành dịch vụ còn giúp thay đổi tư duy, tạo ra nhiều cơ hội cũng như thách thức cho người làm dịch vụ. Ngành dịch vụ còn giúp đáp ứng nhu cầu của con người nhanh hơn và dễ dàng hơn như du lịch, mua sắm, giải trí…

Tính năng dịch vụ và ví dụ minh họa

Tài sản vô hình

Đặc điểm đầu tiên và đặc trưng nhất của dịch vụ là tính vô hình. Điều này có nghĩa là bạn không thể nhìn, chạm, ngửi, nếm và nghe các sản phẩm do ngành dịch vụ tạo ra trước khi bạn mua chúng.

Ví dụ: Bạn mua vé xem phim, thứ bạn có trong tay chính là tấm vé, dịch vụ bạn muốn sử dụng là ngồi trong rạp xem phim. Bạn không thể nhìn, nghe hoặc cảm nhận bất cứ điều gì về trải nghiệm trong suốt thời gian bạn xem phim cho đến khi buổi chiếu kết thúc.

Vì vậy, dịch vụ giải trí mà bạn sử dụng hay nói chính xác hơn là trải nghiệm xem phim tại rạp với màn hình lớn và âm thanh hiện đại là minh chứng cho đặc tính vô hình của dịch vụ.

Tính tách rời

Đối với các sản phẩm hữu hình khác, nhà cung cấp thường sản xuất thành phẩm trước, sau đó sản phẩm được phân phối qua nhiều phương thức khác nhau để tiếp cận khách hàng khắp nơi. Do dịch vụ có đặc tính không thể tách rời nên quá trình sản xuất và tiêu dùng hoàn toàn khác nhau.

Đối với sản phẩm dịch vụ, việc sản xuất sẽ diễn ra cùng lúc với việc tiêu thụ sản phẩm và sản phẩm sẽ được tiêu thụ ngay tại nơi sản xuất. Ngoài ra, nhà cung cấp dịch vụ và người sử dụng đều là một phần của dịch vụ và không thể tách rời.

Ví dụ: Khi bạn đi du lịch và đặt phòng khách sạn thì sản phẩm bạn mua là dịch vụ lưu trú. Nói chính xác hơn là bạn muốn mua một trải nghiệm, nghỉ ngơi, thư giãn và chăm sóc bản thân trong thời gian lưu trú tại khách sạn. Những trải nghiệm đó bao gồm chất lượng phòng, chất lượng bữa ăn, sự chăm sóc của nhân viên khách sạn…

Các nhà cung cấp dịch vụ đều là nhân viên khách sạn, những người góp phần tạo nên trải nghiệm của bạn trong thời gian lưu trú tại đó. Nếu tất cả nhân viên khách sạn không làm việc thì sẽ không có ai cung cấp trải nghiệm cho bạn. Trong trường hợp quý khách rời khách sạn, dịch vụ lưu trú sẽ không được cung cấp. Vì vậy, người cung cấp dịch vụ và người tiêu dùng đều là một bộ phận của dịch vụ, việc sản xuất và tiêu dùng cũng diễn ra đồng thời và không thể tách rời.

Không thể lưu giữ

Đặc điểm quan trọng tiếp theo của dịch vụ là sản phẩm dịch vụ không thể lưu trữ được như những sản phẩm hữu hình khác. Sản phẩm, dịch vụ chỉ có thể được tạo ra và sử dụng sau đó, sau này không thể lưu trữ và sử dụng được.

Tính không đồng nhất

Các sản phẩm do ngành dịch vụ tạo ra thường không đồng nhất với nhau. Điều này có nghĩa là tùy thuộc vào nhà cung cấp, thời gian và địa điểm mà bản dịch được tạo ra sẽ khác nhau. Ngoài ra, tùy vào mục đích, mong đợi và trải nghiệm của người dùng mà chất lượng dịch vụ cũng được đánh giá khác nhau.

Ví dụ: Khi bạn di chuyển bằng xe buýt vào giờ cao điểm, xe buýt sẽ rất đông, bạn có thể phải đứng vì không còn chỗ ngồi. Thời gian di chuyển có thể lâu hơn bình thường vì đường tắc và tài xế phải đón nhiều khách. Ngược lại, nếu đi xe buýt vào giờ thấp điểm, trải nghiệm của bạn sẽ hoàn toàn trái ngược.

Đặc biệt, mặc dù bạn thường đi du lịch vào một thời điểm cụ thể mỗi ngày nhưng trải nghiệm của bạn lại không giống nhau, do tính chất không đồng nhất của dịch vụ.

Với chính sách kinh tế thông thoáng, thu hút được nhiều nhà cung cấp từ nước ngoài. Họ mang đến nhiều dịch vụ mới chất lượng. Người tiêu dùng sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn nên các tiêu chuẩn đánh giá và quyết định mua một sản phẩm cũng sẽ khắt khe hơn.

Vì vậy, các nhà cung cấp dịch vụ phải không ngừng phát triển để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dùng.

Sự tham gia của người dùng

Không chỉ nhà cung cấp mà cả người dùng cũng tham gia vào hoạt động sản xuất dịch vụ. Trong đặc điểm không thể tách rời, chúng ta đã thấy được sự kết nối xuyên suốt quá trình sản xuất và tiêu dùng, giữa nhà cung cấp và người tiêu dùng.

Vì vậy, nếu không có sự tham gia của người dùng thì dịch vụ không thể hoàn thành.

Ví dụ: Người bệnh đến bệnh viện khám và điều trị. Bệnh nhân là người sử dụng dịch vụ, sản phẩm là phương pháp điều trị và người cung cấp dịch vụ là bệnh viện/phòng khám, bác sĩ và y tá là những người tham gia vào quá trình cùng tạo ra sản phẩm dịch vụ. Các bác sĩ sẽ không thể khám và điều trị bệnh nếu không có bệnh nhân. Vì vậy, cần có sự tham gia của người dùng, tức là bệnh nhân, trước khi dịch vụ y tế này có thể được hoàn thành.

Một số loại hình dịch vụ phổ biến hiện nay

Dựa vào khái niệm dịch vụ là gì và đặc điểm của nó, chúng ta có thể liệt kê một số loại dịch vụ theo cách phân loại sau:

Theo phương pháp loại trừ

Tất cả các hình thức sản xuất không thuộc ba lĩnh vực: sản xuất hàng hóa thông dụng, nông nghiệp và khai khoáng đều thuộc về dịch vụ. Theo đó, dịch vụ sẽ có các loại sau:

• thương mại
• Vận chuyển, phân phối, bảo quản
• Các dịch vụ sức khoẻ
• Ngân hàng, bảo hiểm
• Dịch vụ chăm sóc sức khỏe
• Dịch vụ bưu chính viễn thông
• Kinh doanh bất động sản
• Các dịch vụ công cộng
• Dịch vụ đào tạo…

Theo mối quan hệ với khách hàng

 Dịch vụ thuần túy

Dịch vụ bao gồm sản xuất

Với bài viết trên chúng ta đã có câu trả lời cho câu hỏi “dịch vụ là gì”. Có thể thấy, với vai trò vô cùng quan trọng trong nền kinh tế, dịch vụ đã góp phần vào sự phát triển của cả nước, giúp đưa mối quan hệ cung cầu xích lại gần nhau hơn. N