Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2025 tỷ lệ đô thị hóa đạt ít nhất 45%. Vậy đô thị hóa là gì? Tốc độ đô thị hóa ở Việt Nam hiện nay như thế nào? Tỉnh nào có tỷ lệ đô thị hóa cao nhất? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Đô thị hóa là gì?
Đô thị hóa là một quá trình phát triển kinh tế và mở rộng đô thị. Thể hiện bằng sự gia tăng nhanh chóng về số lượng và quy mô các khu dân cư đô thị, sự tập trung dân cư ở các thành phố, đặc biệt là các thành phố lớn, nơi lối sống đô thị phổ biến rộng rãi.
Đô thị hóa được tính bằng tỷ lệ phần trăm dân số đô thị so với tổng dân số hoặc giữa đô thị và vùng. Trong đó:
- Tỷ lệ phần trăm giữa dân số đô thị và tổng dân số của khu vực được gọi là mức độ đô thị hóa.
- Tỷ lệ diện tích thành thị so với diện tích khu vực được gọi là tỷ lệ đô thị hóa.
Hiện nay, quá trình đô thị hóa ngày càng trở nên phổ biến ở các nước trên thế giới, đặc biệt là các nước đang phát triển. Mức độ đô thị hóa ở các quốc gia này đang tăng lên nhanh chóng theo thời gian.
Quá trình đô thị hóa
Quá trình đô thị hóa là sự gia tăng mật độ dân số hoặc sự mở rộng diện tích đất theo thời gian. Quá trình này nhanh hay chậm tùy thuộc vào điều kiện và vị trí địa lý của từng khu vực. Quá trình đô thị hóa bao gồm:
- Tăng trưởng dân số tự nhiên hiện tại Tuy nhiên, quá trình này không tác động nhiều đến đô thị hóa do tốc độ tăng dân số tự nhiên của khu vực thành thị thấp hơn khu vực nông thôn.
- Người dân nông thôn sẽ sống và làm việc ở thành phố. Nguyên nhân là do người dân nông thôn muốn được hưởng các lợi ích như: tăng cơ hội việc làm, điều kiện y tế thuận lợi, chăm sóc sức khỏe, giáo dục đại học,… ở khu vực thành thị.
- Lối sống thành thị ngày càng trở nên phổ biến khi xã hội ngày càng phát triển. Nhiều công ty đầu tư vào cơ sở hạ tầng, trung tâm mua sắm lớn, khu vui chơi giải trí… nhằm thỏa mãn nhu cầu của con người.
- Các khu công nghiệp ra đời nhằm thu hút lao động từ nông thôn ra thành thị sinh sống và làm việc. Xã hội phát triển đồng nghĩa với việc các khu công nghiệp không ngừng phát triển, đẩy nhanh quá trình đô thị hóa.
Tác động của đô thị hóa tới đời sống xã hội
Đô thị hóa ảnh hưởng đến cuộc sống con người theo cả cách tích cực và tiêu cực.
Ảnh hưởng tích cực
- Tác động lớn đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo xu hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
- Tạo ra một môi trường sản phẩm đa dạng. Mật độ dân số cao tại các đô thị, chất lượng cuộc sống tốt và năng lực sản xuất phát triển tạo nên sự tiêu dùng đa dạng. Thuận tiện cho việc trao đổi và cung cấp hàng hóa.
- Mở ra cơ hội việc làm cho người lao động. Thành phố là nơi tập trung các khu công nghiệp và doanh nghiệp lớn nên sẽ là địa điểm màu mỡ cho người lao động tìm kiếm việc làm.
- Thu hút đầu tư nước ngoài. Thành phố có nhiều cơ sở vật chất hiện đại, cơ sở hạ tầng chất lượng cao, cho phép thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, tạo bàn đạp cho phát triển kinh tế.
- Có lực lượng lao động có tay nghề cao và chuyên môn cao.
Ảnh hưởng tiêu cực
Bên cạnh những mặt tích cực của đô thị hóa, cũng có những vấn đề tiêu cực cần giải quyết:
- Đô thị hóa gây ô nhiễm môi trường. Do mật độ dân số cao, môi trường sẽ bị tàn phá nghiêm trọng do khí thải, rác thải, tiếng ồn, ô nhiễm nguồn nước… Chặt cây, lấp ao hồ để xây trung tâm thương mại, xây sàn nhà cao tầng sẽ làm giảm diện tích dành cho cây xanh, ao hồ. ngày càng trở nên thu hẹp.
- Sản xuất mất cân đối giữa nông thôn và thành thị. Xu hướng di cư của người dân ra thành thị mạnh mẽ, vô tình dẫn đến trình độ sản xuất ở nông thôn bị đình trệ do thiếu nguồn nhân lực.
- Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng và tự phát đến mức các thành phố không thể theo kịp sự thay đổi của cơ sở hạ tầng và điều kiện cảnh quan. Nó gây suy thoái đô thị, các tệ nạn xã hội, mất thẩm mỹ đô thị và ô nhiễm nghiêm trọng.
- Đô thị hóa dẫn đến cạn kiệt tài nguyên. Các tòa nhà cao tầng, chung cư, văn phòng, khu công nghiệp, v.v. dẫn đến nhu cầu sử dụng nước tăng cao và có nguy cơ cạn kiệt nguồn nước ngầm ở khu vực đô thị.
Tốc độ đô thị hóa ở Việt Nam như thế nào?
Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ đô thị hóa tăng nhanh nhất khu vực. Trung bình, các đô thị của Việt Nam sẽ tiếp nhận thêm gần 1,3 triệu người mỗi năm và con số này chắc chắn sẽ tăng lên trong thời gian tới.
Tỷ lệ đô thị hóa ở Việt Nam
Vào đầu năm 2023, tỷ lệ đô thị hóa ở Việt Nam là 42%. Bộ Xây dựng đặt mục tiêu đạt 42,6% tỷ lệ đô thị hóa cả nước vào cuối năm nay, tối thiểu là 45% vào năm 2025.
Bộ Xây dựng cũng nhấn mạnh, vẫn còn một số hạn chế. Nhìn chung, chất lượng một số quy hoạch xây dựng đô thị của các tỉnh, địa phương chưa cao. Nguồn tài chính và thủ tục còn nhiều vướng mắc, chưa chặt chẽ.
Trong khi đó, Bộ sẽ tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách nhằm tạo thuận lợi cho quá trình đô thị hóa ở Việt Nam. Nâng cao chất lượng, đổi mới và phát triển đô thị bền vững. Cải thiện hệ thống nhà ở và cơ sở hạ tầng hiện đại. Cải thiện và bảo đảm an sinh xã hội, an ninh, trật tự đô thị.
Tỷ lệ đô thị hóa các tỉnh, thành phố ở Việt Nam
Trong số các tỉnh thành của Việt Nam, Đà Nẵng đứng đầu cả nước với tỷ lệ đô thị hóa là 87,45%. Dân số Đà Nẵng phân bố chủ yếu ở thành phố. Hải Châu và Thanh Khê là hai thành phố có mật độ dân số cao nhất với lần lượt khoảng 8.764 người/km2 và 19.712 người/km2.
TP.HCM đứng thứ 3 trong danh sách này với tỷ lệ 77,77%. Đây là tỉnh có mật độ dân số cao nhất Việt Nam (4.375 người/km2) và là vùng đất màu mỡ thu hút lao động từ khắp mọi miền đất nước.
Thủ đô Hà Nội cũng nằm ở các tỉnh, thành phố có tỷ lệ đô thị hóa cao 49,05%. Riêng quận Đống Đa, mật độ dân số đạt 42.000 người/km2 (theo số liệu năm 2018). Càng đến gần trung tâm thành phố, dân số càng dày đặc. Nguyên nhân là do các doanh nghiệp, nhà máy, trường học… tập trung ở trung tâm thành phố Hà Nội.
Đô thị hóa là điều cần thiết đối với một quốc gia. Nhưng chúng ta cũng phải có biện pháp ngăn chặn những tác động tiêu cực của chúng. Sau bài viết này hy vọng bạn đã hiểu đô thị hóa là gì? Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết này.
