Tôn giáo và tín ngưỡng là một trong những khía cạnh của tín ngưỡng tâm linh của con người. Tuy nhiên, nếu sinh hoạt tôn giáo bị bóp méo, dễ trở thành hành vi mê tín dị đoan, gây tác động tiêu cực đến nhiều mặt của đời sống, xã hội. Hãy cùng tìm hiểu mê tín dị đoan là gì, những hình thức mê tín dị đoan phổ biến ở Việt Nam và những quy định pháp luật về vấn đề này.
Mê tín là gì?
Mê tín là đặt niềm tin mù quáng vào những điều mơ hồ, lố bịch, sai sự thật, đi ngược lại quy luật tự nhiên, không có cơ sở khoa học và không thể chứng minh được. Mê tín gây ra những hậu quả tiêu cực về sức khoẻ, tiền bạc, thời gian và tính mạng cho cá nhân, gia đình, cộng đồng và xã hội.
Mê tín có mức độ và phạm vi ảnh hưởng tùy theo từng quốc gia, từng dân tộc, từng nền văn hóa. Khái niệm mê tín còn xuất phát từ suy nghĩ, quan điểm riêng của mỗi người, mỗi cộng đồng. Phong tục, tập quán truyền thống ở nơi này có thể bị coi là mê tín ở nơi khác và ngược lại.
Sự mê tín cũng cần phải được phân biệt với niềm tin tôn giáo hoặc văn hóa. Đây là những khái niệm hoàn toàn khác nhau và không thể đánh đồng được.
Niềm tin tôn giáo là một hình thức nhận thức đặc biệt của con người, một niềm tin thiêng liêng, chân thực, chắc chắn và chủ quan. Bản chất của tôn giáo là làm phong phú đời sống tinh thần của con người. Giáo lý tôn giáo luôn hướng chúng ta đến những điều tốt đẹp, tránh xa cái ác, chứ không phủ nhận hay loại bỏ mọi nền văn hóa truyền thống của dân tộc, xã hội.
Tín ngưỡng văn hóa là tín ngưỡng của con người được thể hiện thông qua các hoạt động nghi lễ, thờ cúng tổ tiên gắn với phong tục, tập quán truyền thống của dân tộc, thể hiện các giá trị lịch sử, văn hóa. , đạo đức xã hội, mang lại sự bình yên tinh thần cho cá nhân và cộng đồng.
Như vậy có thể thấy, cả tín ngưỡng tôn giáo và tín ngưỡng văn hóa đều là những giá trị tín ngưỡng tốt đẹp, còn mê tín dị đoan là biểu hiện của những niềm tin sai lầm, mù quáng và cố chấp.
Các hình thức mê tín dị đoan ở Việt Nam
Chúng ta không chỉ cần dừng lại ở việc tìm hiểu mê tín là gì mà còn cần tìm hiểu về các hình thức mê tín. Mê tín dị đoan được thể hiện dưới nhiều hình thức nhưng nhìn chung đó là những hoạt động đi ngược lại thuần phong mỹ tục, đi ngược lại các giá trị đạo đức xã hội. Dưới đây là một số hình thức mê tín dị đoan đang tồn tại ở Việt Nam:
-
Các hình thức cúng dường, cúng, cầu nguyện: cúng các linh hồn, cầu sao giải hạn, cầu tài, cầu tình, cầu tình, cầu đạo, xin xăm, xin số, hành vi hiến tế, hành hạ thân xác, đàn ông và những người phụ nữ có những mối quan hệ khác thường, điên rồ, khiêu vũ…
-
Các hình thức xem tướng, bói bài: bói chỉ tay, bói hình người, bói chân gà đầu năm, bói mai rùa, bói chữ viết tay, bói chữ ký, xem tử vi , bói bài…
-
Các hình thức trừ bệnh bằng ma thuật: trừ tà, đồng cốt, bùa chú…
-
Các hình thức kiêng kỵ không khoa học: kiêng phụ nữ mang thai vào đất đầu năm hoặc đi đám ma, đám cưới, kiêng bắt đầu làm việc vào ngày 13, kiêng mèo hoang vào nhà; Tránh cho mực vào đầu năm…
Tác hại của mê tín
Sau khi tìm hiểu mê tín là gì, chắc hẳn bạn đọc cũng phần nào biết được tác hại mà mê tín gây ra. Mê tín dị đoan không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân, gia đình mà còn ảnh hưởng đến mọi mặt đời sống, kinh tế, chính trị của toàn xã hội.
Tác động về mặt tư tưởng
Sự phát triển của hoạt động mê tín dị đoan sẽ dần dần gây tổn hại và phủ nhận niềm tin khoa học. Niềm tin của con người được đặt vào một thế giới siêu nhiên, bị thống trị bởi thần tiên và ma quỷ. Con người sẽ sống trong hoang mang và sợ hãi vì những ảo tưởng hoang đường.
Niềm tin mù quáng này sẽ thay thế mọi niềm tin cố hữu khác, thậm chí sức mạnh của chính bạn cũng sẽ sụp đổ. Điều này trái với quy luật tự nhiên của xã hội, khiến xã hội mất đi động lực phát triển vì ý chí đấu tranh của con người đã bị các thế lực siêu nhiên đẩy lùi.
Ảnh hưởng trong chính trị
Mê tín dị đoan đã ăn sâu vào tư tưởng của cán bộ, đảng viên, khiến cán bộ, đảng viên mất ý chí, lập trường đấu tranh. Đặt niềm tin vào ân sủng và sự che chở của thần linh, từ đó, vai trò tiên phong gương mẫu của cán bộ dần bị xóa bỏ. Cán bộ, đảng viên không thể tập trung vào công việc khi dành thời gian nghiên cứu những điều thần bí.
Khi tâm trí vướng vào mê tín thì việc tuyển dụng nhân lực cũng phải dựa trên sự liêm chính và mạng lưới. Hãy chọn những đồng nghiệp hợp nhau, tránh xa những người không hợp nhau. Đây là một trong những nguyên nhân gây mất đoàn kết trong nội bộ, chia rẽ phe phái, giảm uy tín lãnh đạo, năng lực quản lý nhà nước còn hạn chế.
Đối với lĩnh vực kinh tế
Sự mê tín khiến người dân mất động lực phát triển sản xuất, kinh doanh. Doanh nghiệp lãng phí thời gian khi phải chọn ngày giờ hoàng đạo để ký hợp đồng, phân biệt đối xử với từng đối tác dựa trên nguyên tắc âm dương vận mệnh.
Các gia đình và vùng sản xuất nông nghiệp cũng rơi vào tình trạng trì trệ do hoãn ngày, giờ thu hoạch. Điều này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế cho người nông dân mà còn gây thiệt hại cho nhà nước.
Đối với đời sống nhân dân
Các hoạt động cúng bái, cầu nguyện, đốt tiền, vàng mã… vừa tốn kém, lãng phí cho người dân, vừa ảnh hưởng đến sức khỏe môi trường.
Mê tín gây tổn hại về thể xác và tinh thần, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng khi mắc bệnh và tin vào khả năng chữa lành của thầy và người thờ cúng. Nhiều cặp đôi yêu nhau phải chia tay trong đau đớn vì bị gia đình cấm đoán khi thầy bói nói rằng họ không hợp nhau, ngắn ngủi v.v.
Tính nhân văn của chủ nghĩa xã hội bị loại bỏ khi lòng hận thù, nghi ngờ do quan niệm mê tín chiếm ưu thế. Sự tàn ác, hẹp hòi, ích kỷ lan tràn trong các cá nhân và cộng đồng. Niềm tin mù quáng vào huyền thoại dẫn đến thái độ ngang ngạnh, chối bỏ mọi lời khuyên, thành tâm lễ lạy bốn phương.
Quy định chống mê tín dị đoan
Trước khi nói đến các quy định pháp luật và chế tài, chúng ta cũng cần nâng cao nhận thức và hành vi của mỗi người đối với các vấn đề xã hội chung.
Dù ranh giới giữa niềm tin và mê tín khá mong manh nhưng mỗi người cần tỉnh táo và đủ hiểu biết để phân biệt giữa mê tín và mê tín.
Cùng chung tay tuyên truyền, bài trừ tệ nạn mê tín dị đoan, đó là trách nhiệm chung của cả cộng đồng, giữ gìn nét đẹp truyền thống và môi trường lành mạnh cho thế hệ mai sau.
Bên cạnh đó, không ngừng nâng cao chất lượng cuộc sống, trình độ trí tuệ và đời sống tinh thần cũng là cách bài trừ hoạt động của các tệ nạn mê tín dị đoan.
Hiện nay, pháp luật Việt Nam có các chế tài đối với hành vi mê tín dị đoan được quy định tại Điều 320 Bộ luật Hình sự 2015, theo đó:
- Người bói toán, bói toán hoặc các hình thức mê tín dị đoan khác đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm. , thì bị phạt từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 3 năm đến 10 năm:
- Làm chết người;
- Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên;
- Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
- Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
Trên đây là những thông tin giải đáp cho câu hỏi “Mê tín dị đoan là gì? ” Hy vọng mỗi chúng ta sẽ có đủ hiểu biết để nhận thức và thực hiện các hoạt động tôn giáo, tín ngưỡng phù hợp với văn hóa, quy định của nhà nước.
