Phát triển bền vững là một nhu cầu cấp thiết và cũng là xu hướng tất yếu trong quá trình phát triển của các nước trên thế giới và Việt Nam nói riêng. Vậy phát triển bền vững là gì? Mời độc giả theo dõi bài viết dưới đây!
Phát triển bền vững là gì?
Phát triển bền vững là khái niệm chỉ sự phát triển về mọi mặt của xã hội ngày nay, đáp ứng nhu cầu của thế hệ hiện tại nhưng vẫn đảm bảo không ảnh hưởng hoặc gây tổn hại đến nhu cầu của thế hệ tương lai. Phát triển bền vững phải dựa trên sự kết hợp chặt chẽ, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội và bảo vệ môi trường.
4 nội dung chính của phát triển bền vững là:
- Tăng trưởng kinh tế
- Đảm bảo công bằng xã hội
- Bảo vệ môi trương
- Tôn trọng nhân quyền
Phát triển bền vững dựa trên nguyên tắc chung là tiến bộ của con người, đảm bảo mối quan hệ bình đẳng giữa các thế hệ. Đây hiện là mục tiêu của nhiều quốc gia trên thế giới, mỗi quốc gia sẽ căn cứ vào đặc điểm kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, địa lý… để hoạch định chiến lược phát triển bền vững phù hợp nhất với đất nước mình.
Tại sao phải phát triển bền vững?
Chúng ta đã biết phát triển bền vững là gì , vậy tại sao chúng ta cần phát triển bền vững thì có lẽ nhiều người vẫn chưa hiểu. Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế toàn cầu, nhân loại cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức như: biến đổi khí hậu, bất ổn chính trị, bất bình đẳng giới và nghèo đói… Thúc đẩy phát triển bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường chính là con đường giải quyết tất cả những vấn đề này. .
Phát triển bền vững đảm bảo bền vững kinh tế
Phát triển bền vững sẽ giúp nền kinh tế tăng trưởng và phát triển nhanh, đồng thời đảm bảo ổn định, an ninh. Điều này có nghĩa là sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế này là “lành mạnh”, đảm bảo chất lượng cuộc sống của người dân đồng thời tránh được tình trạng suy thoái kinh tế hoặc ứ đọng nợ nần chồng chất cho thế hệ tương lai.
Phát triển bền vững nhằm đảm bảo sự bền vững xã hội
Ngoài sự bền vững về kinh tế, phát triển bền vững còn đảm bảo sự bền vững về mặt xã hội, được thể hiện ở công bằng xã hội và phát triển con người thông qua việc đo lường Chỉ số phát triển con người.
Theo đó, tính bền vững được thể hiện bằng việc đảm bảo các vấn đề về sức khỏe, dinh dưỡng, giảm nghèo, giáo dục, đảm bảo công bằng xã hội và tạo cơ hội cho mọi đối tượng, tầng lớp trong xã hội. Từ đó làm giảm nguy cơ xung đột xã hội, xung đột sắc tộc, xung đột tôn giáo hay chiến tranh.
Phát triển bền vững đảm bảo bền vững môi trường
Môi trường hiện nay là một trong những chủ đề “nóng”, là chủ đề được toàn xã hội đặc biệt quan tâm. Tài nguyên thiên nhiên ngày càng bị suy giảm và cạn kiệt cả về số lượng và chất lượng.
Việc phá rừng bừa bãi, trong đó có rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ, nhằm mục đích khai thác đất hoặc khai thác làm nông nghiệp… gây ra hàng loạt thiên tai, lũ lụt, tàn phá môi trường, biến đổi khí hậu là hết sức nghiêm trọng.
Vì vậy, phát triển bền vững nhằm bảo vệ và không ngừng nâng cao chất lượng môi trường sống theo hướng tích cực, khai thác, sử dụng hợp lý, tránh cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên.
Đồng thời, đảm bảo con người luôn được sống trong môi trường tốt nhất, đảm bảo mối quan hệ hài hòa giữa con người, xã hội và thiên nhiên nhằm đáp ứng nhu cầu sống của thế hệ hiện tại, đồng thời không cản trở việc tạo cơ hội cho thế hệ tương lai thỏa mãn tài nguyên và môi trường. nhu cầu.
Nguyên tắc phát triển bền vững
Sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý, hài hòa giữa ba mặt: kinh tế, xã hội và môi trường là nguyên tắc phát triển bền vững. Nội dung cụ thể như sau:
- Kinh tế: Phát triển kinh tế bền vững là quá trình đạt được tăng trưởng kinh tế thường xuyên và ổn định. Các vấn đề kinh tế vĩ mô như lạm phát, lãi suất, nợ công đều cần ổn định trong dài hạn.
- Về mặt xã hội: Phát triển xã hội bền vững là sự phát triển đảm bảo công bằng trong xã hội, xóa đói giảm nghèo, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người lao động. Sự phát triển này cũng phải đảm bảo người dân có cơ hội tiếp cận đầy đủ các dịch vụ cơ bản như chăm sóc sức khỏe và giáo dục mà không ảnh hưởng hoặc gây tổn hại đến nền kinh tế và môi trường.
- Về môi trường: Phát triển bền vững về mặt sinh thái là sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, duy trì cơ sở tài nguyên ổn định, đồng thời tránh khai thác quá mức và làm cạn kiệt các hệ thống tài nguyên tái tạo. Phát triển bền vững về mặt sinh thái đòi hỏi phải bảo tồn và duy trì đa dạng sinh học, ổn định khí quyển và các hoạt động sinh thái khác.
Tiêu chí, vai trò của phát triển bền vững
Kinh tế, xã hội và môi trường là ba trụ cột của phát triển bền vững. Các tiêu chí, vai trò và nội dung cụ thể của phát triển bền vững như sau:
Kinh tế
Phát triển kinh tế bền vững là phát triển nhanh nhưng nền kinh tế vẫn phải hoạt động an toàn, ổn định. Phát triển kinh tế bền vững đòi hỏi toàn bộ hệ thống kinh tế phải cùng nhau phát triển, bao gồm việc tạo điều kiện thuận lợi để tiếp cận các nguồn tài nguyên thiên nhiên và quyền sử dụng tài nguyên thiên nhiên cho các hoạt động cũng phải được chia sẻ một cách công bằng.
Thách thức ở đây là tạo ra sự thịnh vượng chung cho mọi người, mọi tầng lớp trong xã hội, không chỉ tập trung vào lợi nhuận của một số ít, không vi phạm các quyền cơ bản của con người và duy trì trong giới hạn mà hệ sinh thái cho phép.
Một số nội dung cơ bản của phát triển kinh tế bền vững bao gồm:
- Sử dụng các công nghệ tiết kiệm năng lượng và thay đổi lối sống để giảm dần việc sử dụng năng lượng và các nguồn tài nguyên khác.
- Thay đổi nhu cầu và thói quen tiêu dùng để không gây tổn hại đến môi trường và đa dạng sinh học.
- Tạo sự bình đẳng trong tiếp cận các nguồn lực, mức sống, dịch vụ y tế và giáo dục.
- Chấm dứt nạn đói và giảm nghèo tuyệt đối.
- Sử dụng công nghệ sạch và sinh thái công nghiệp (tái chế, tái sử dụng, giảm thiểu chất thải, tái tạo năng lượng đã qua sử dụng).
Một nền kinh tế bền vững phải đáp ứng các yêu cầu sau:
- Tăng trưởng GDP và GDP bình quân đầu người ở mức cao. Các nước phát triển có mức thu nhập cao phải duy trì tốc độ tăng trưởng GDP ổn định. Mức thu nhập của quốc gia càng thấp thì tốc độ tăng trưởng GDP càng cao. Trong điều kiện hiện nay, các nước đang phát triển cần tăng trưởng GDP khoảng 5%/năm mới được coi là phát triển kinh tế bền vững.
- Một trong những tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế bền vững là cơ cấu GDP. Chỉ khi tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ trong GDP lớn hơn tỷ trọng nông nghiệp thì tăng trưởng mới bền vững.
- Tăng trưởng kinh tế phải là tăng trưởng an toàn, hiệu quả cao, không chấp nhận tăng trưởng bằng mọi giá.
Xã hội
Phát triển xã hội bền vững được đánh giá thông qua các tiêu chí về giáo dục, y tế, an sinh xã hội và hưởng thụ văn hóa, hệ số bình đẳng về thu nhập và chỉ số phát triển con người HDI.
Hơn nữa, bền vững xã hội là đảm bảo đời sống xã hội luôn hài hòa; tạo sự bình đẳng giữa các giai cấp, giai cấp và các thành viên trong xã hội; Khoảng cách về mức sống giữa các vùng không lớn, khoảng cách giàu nghèo không quá cao và ngày càng xích lại gần nhau.
Tiêu chí cao nhất để đánh giá sự phát triển xã hội là các chỉ số về công bằng xã hội và phát triển con người, bao gồm: trình độ học vấn, trình độ trí tuệ, sức khỏe, tuổi thọ, trình độ hưởng thụ văn hóa, văn minh; thu nhập bình quân đầu người.
Phát triển xã hội bền vững phải chú trọng đến sự công bằng và luôn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển con người, cố gắng tạo cơ hội cho mọi thành viên trong xã hội phát huy tiềm năng tự nhiên cũng như được hưởng lợi từ những điều kiện sống chấp nhận được.
Một số nội dung cơ bản của phát triển xã hội bền vững bao gồm:
- Tạo sự ổn định dân số và phát triển nông thôn nhằm giảm áp lực di cư ra thành thị.
- Giảm thiểu những tác động tiêu cực của đô thị hóa tới môi trường.
- Cải thiện giáo dục và xóa nạn mù chữ.
- Bảo vệ sự đa dạng văn hóa.
- Chú ý đến nhu cầu, sở thích về giới và tạo sự bình đẳng giới.
- Tăng cường sự tham gia của mọi tầng lớp và thành viên trong xã hội vào quá trình ra quyết định.
Môi trường
Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, quá trình phát triển du lịch và nông nghiệp; Quá trình đô thị hóa, xây dựng nông thôn mới… đã có tác động và ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường cũng như điều kiện tự nhiên.
Bền vững về môi trường có nghĩa là khi sử dụng các yếu tố tự nhiên này thì chất lượng môi trường sống của con người phải luôn được đảm bảo an toàn. Điều này nhằm đảm bảo chất lượng đất, nước, không khí, không gian địa lý và cảnh quan thiên nhiên luôn trong sạch. Chất lượng của các yếu tố trên phải luôn được tôn trọng và thường xuyên được đánh giá, kiểm định theo tiêu chuẩn quốc gia hoặc quốc tế.
Việc khai thác, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng môi trường sống là một trong những tiêu chí phát triển môi trường bền vững. Phát triển bền vững về mặt sinh thái đòi hỏi phải duy trì sự cân bằng giữa bảo vệ môi trường và khai thác tài nguyên thiên nhiên.
Mục tiêu là duy trì mức độ khai thác tài nguyên ở một giới hạn nhất định, cho phép môi trường tiếp tục hỗ trợ điều kiện sống của con người và các sinh vật sống trên trái đất mà không phải chịu thiệt hại nặng nề.
Một số nội dung cơ bản của phát triển bền vững sinh thái:
- Có biện pháp sử dụng tài nguyên hiệu quả, đặc biệt là tài nguyên không tái tạo.
- Duy trì sự phát triển nhưng không vượt quá khả năng chịu đựng của hệ sinh thái.
- Bảo vệ đa dạng sinh học và bảo vệ bầu khí quyển.
- Kiểm soát và giảm phát thải khí nhà kính.
- Có biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt các hệ sinh thái nhạy cảm.
- Giảm thiểu xả thải, khắc phục ô nhiễm (khí, nước, đất, thực phẩm), cải thiện và phục hồi môi trường tại các khu vực bị ô nhiễm…
Như vậy, bài viết vừa qua đã trả lời câu hỏi phát triển bền vững là gì và thực trạng phát triển bền vững ở Việt Nam hiện nay. Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn đọc có thêm nhiều kiến thức hữu ích.
