Ô nhiễm môi trường là vấn đề cấp bách trên phạm vi toàn cầu. Nó đe dọa đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu và nhiều hậu quả khác mà con người phải gánh chịu. Vậy ô nhiễm môi trường là gì và đâu là tình trạng ô nhiễm môi trường đang tác động nghiêm trọng đến đời sống của các sinh vật trên khắp thế giới? Mời bạn tham khảo bài viết dưới đây.
Ô nhiễm môi trường là gì?
Khái niệm ô nhiễm môi trường được định nghĩa bởi nhiều ngành khoa học, trong đó có khoa học pháp lý. Theo khoản 2 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường 202 được quy định như sau:
“Ô nhiễm môi trường là sự thay đổi tính chất vật lý, hóa học, sinh học của các thành phần môi trường không tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật môi trường, tiêu chuẩn môi trường, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, vật thể và môi trường.”
Nói một cách đơn giản, ô nhiễm môi trường là sự thay đổi tính chất của một thành phần nào đó của môi trường theo chiều hướng không lành mạnh, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người, sinh vật và thiên nhiên.
Các loại ô nhiễm môi trường ở Việt Nam
Trên thực tế ở Việt Nam đang tồn tại các dạng ô nhiễm môi trường sau:
Ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí xảy ra khi có chất lạ trong không khí, những chất có thành phần bị thay đổi khiến không khí mất đi sự trong lành, gây ra mùi khó chịu và có thể hạn chế tầm nhìn của con người.
Hiện nay, chất lượng không khí ở Việt Nam, đặc biệt là ở các thành phố lớn, ngày càng suy giảm, bụi mịn có xu hướng gia tăng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người (bao gồm các bệnh về đường hô hấp và hệ sinh thái có mưa axit phá hủy mùa màng, hiệu ứng nhà kính và các hiện tượng tự nhiên bất thường). hiện tượng.
Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí có rất nhiều nhưng chủ yếu đến từ con người do các hoạt động sinh hoạt hàng ngày và hoạt động công nghiệp thải ra các chất độc hại vào không khí.
Ô nhiễm môi trường đất
Ô nhiễm môi trường đất là sự suy thoái của lớp bề mặt đất do chất thải, sự cạn kiệt tài nguyên cũng như các hoạt động của con người. Các hành vi điển hình bao gồm thải chất ô nhiễm, sử dụng quá nhiều hóa chất và thuốc trừ sâu, khai thác khoáng sản, phá rừng dẫn đến xói mòn đất… Khi đất bị ô nhiễm, môi trường đời sống động vật và thực vật trên khắp thế giới sẽ bị hủy hoại nghiêm trọng. Hơn nữa, việc tàn phá tài nguyên thiên nhiên còn gây tổn hại nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của con người.
Ô nhiễm nguồn nước
Ô nhiễm nước xảy ra khi các chất lạ hoặc những thay đổi tiêu cực xuất hiện trong nước khiến nguồn nước trở nên độc hại đối với sinh vật và con người. Ô nhiễm nước gây hậu quả nghiêm trọng đến môi trường, làm giảm đa dạng sinh học và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người.
Có rất nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước. Trường hợp điển hình và nghiêm trọng nhất ở các thành phố lớn, khu công nghiệp, khu đông dân cư là những trường hợp chất thải được đổ với số lượng lớn vào nguồn nước mặt. Trên thực tế, cũng có nhiều cơ sở sản xuất xả thải trực tiếp mà không qua xử lý khiến mức độ ô nhiễm càng trầm trọng hơn. Thậm chí, nhiều sông, ao, hồ lớn đang “chết trắng” vì ô nhiễm.
Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
Nguyên nhân gây ô nhiễm nước
- Chất thải công nghiệp: Trong quá trình sản xuất, các nhà máy liên tục thải chất thải ra môi trường. Để tiết kiệm chi phí xử lý rác thải, một số công ty xả rác thải trực tiếp ra sông hồ, gây ô nhiễm.
- Rác thải sinh hoạt: Chất thải từ hoạt động của con người, túi nilon vứt xuống sông, biển, cống rãnh gây ô nhiễm nguồn nước, khiến nước bốc mùi hôi thối và giết chết các loài thủy sinh vật.
- Hoạt động nông nghiệp: Nông dân thường xuyên sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón… để bảo vệ và tăng năng suất cây trồng. Các chất độc này sẽ theo nước tưới, thấm vào nguồn nước ngầm hoặc chảy vào ao hồ gây ô nhiễm nguồn nước.
Nguyên nhân gây ô nhiễm đất
- Hoạt động công nghiệp: Khai thác khoáng sản, luyện kim, dệt vải… thải ra chì, thủy ngân và nhiều kim loại độc hại khác, loại bỏ các chất có trong đất, từ đó ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính chất của đất.
- Hoạt động nông nghiệp: Hóa chất sử dụng trong nông nghiệp thấm vào đất và gây ô nhiễm môi trường đất.
- Chất thải từ hoạt động sinh hoạt: Chất thải và chất thải sinh học cũng là tác nhân gây ô nhiễm đất.
Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí
- Chất thải công nghiệp: các ngành công nghiệp sản xuất hóa chất, luyện kim… được coi là nguyên nhân làm tăng nhanh lượng phát thải khí nhà kính. Quá trình sản xuất điện cũng thải ra một lượng lớn khí CO2 độc hại.
- Hoạt động của con người: Việc sử dụng phương tiện đi lại, đồ dùng gia đình như điều hòa, tủ lạnh, v.v. thải ra nhiều khí thải độc hại vào môi trường như CO2, CFC,…
Những hành vi nào bị nghiêm cấm để tránh gây ô nhiễm môi trường
Để tránh ô nhiễm môi trường sống xung quanh chúng ta, Điều 6 Luật Bảo vệ môi trường liệt kê các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động bảo vệ môi trường như sau:
- Vận chuyển, chôn lấp, đổ, đốt chất thải rắn, chất thải nguy hại không đúng quy trình kỹ thuật và quy định của pháp luật
- Xả ra môi trường nước thải, khí thải chưa được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật.
- Phát tán, thải ra các chất độc hại, vi rút lây nhiễm cho người, động vật, vi sinh vật chưa được kiểm nghiệm, động vật chết do dịch bệnh và các tác nhân khác có hại cho sức khỏe con người, sinh vật, động vật một cách tự nhiên trong môi trường.
- Gây ồn, rung vượt tiêu chuẩn cho phép; thải khói, bụi, khí có mùi độc hại vào không khí.
- Thực hiện dự án đầu tư hoặc thải bỏ chất thải không bảo đảm điều kiện.
- Nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, quá cảnh phế liệu từ nước ngoài dưới mọi hình thức.
- Nhập khẩu trái phép phương tiện, máy móc, thiết bị đã qua sử dụng để phá dỡ, tái chế.
- Không thực hiện các dự án, biện pháp, hoạt động phòng ngừa, ứng phó và khắc phục sự cố môi trường.
- Che giấu hành vi gây ô nhiễm môi trường, cản trở, xuyên tạc thông tin, gian lận trong hoạt động bảo vệ môi trường dẫn đến hậu quả tiêu cực.
- Sản xuất, kinh doanh các sản phẩm có hại cho sức khỏe; sản xuất, sử dụng nguyên liệu, vật liệu xây dựng có chứa chất độc hại vượt tiêu chuẩn.
- Sản xuất, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất và tiêu thụ các chất làm suy giảm tầng ozone.
Quy định về bảo vệ chống ô nhiễm môi trường
Bên cạnh khái niệm ô nhiễm môi trường , Luật Bảo vệ môi trường còn đặt ra nhiều quy định nhằm bảo vệ môi trường khỏi các yếu tố có hại.
Bảo vệ môi trường nước
Đối với môi trường nước mặt: Theo quy định tại Điều 7 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, chất lượng nước, trầm tích, môi trường nước của nguồn nước mặt phải được quan trắc, đánh giá; Sức chịu tải của môi trường nước mặt phải được tính toán, xác định và báo cáo.
Đối với môi trường nước dưới đất: Theo Điều 10 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, nguồn nước dưới đất phải được quan trắc, đánh giá để có biện pháp ứng phó nhanh khi phát hiện các thông số vượt tiêu chuẩn cho phép hoặc trong trường hợp mực nước bị sụt giảm. mức nước. Hoạt động khoan thăm dò, khai thác nước dưới đất phải có biện pháp ngăn ngừa ô nhiễm môi trường. Cơ sở sử dụng hóa chất độc hại, chất phóng xạ phải có biện pháp bảo đảm các chất này không thoát ra ngoài hoặc phát tán vào nguồn nước ngầm.
Đối với môi trường nước biển: cần nghiên cứu, đánh giá các nguồn thải vào nước biển và có biện pháp ngăn ngừa, giảm thiểu và kiểm soát chặt chẽ nhằm bảo vệ môi trường. Yêu cầu đánh giá, xác định và công bố khu vực có nguy cơ ô nhiễm môi trường biển và hải đảo. Việc khai thác tài nguyên biển và hải đảo phải phù hợp với quy hoạch, đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường gắn với phát triển bền vững.
Bảo vệ môi trường đất
Theo Điều 15 Luật Bảo vệ môi trường, để bảo vệ môi trường đất, luật quy định quy hoạch, kế hoạch, dự án, hoạt động sử dụng đất phải xem xét kỹ lưỡng tác động của chúng đến môi trường trên trái đất, có giải pháp ngăn ngừa ô nhiễm, suy thoái.
Cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất phải có trách nhiệm bảo vệ môi trường trên cạn; Xử lý, cải thiện và phục hồi vùng đất bạn gây ô nhiễm. Ở những nơi đất đã bị ô nhiễm trong lịch sử hoặc không xác định được tổ chức, cá nhân gây ô nhiễm thì Nhà nước sẽ quản lý, cải tạo, phục hồi đất.
Bảo vệ môi trường không khí
Theo Điều 12 Luật Bảo vệ môi trường, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân hoạt động sản xuất, thương mại, dịch vụ phát thải bụi, khí thải có tác động tiêu cực đến môi trường phải giảm thiểu và xử lý để bảo vệ môi trường, bảo vệ không khí. môi trường
Luật này cũng yêu cầu chất lượng không khí xung quanh phải được theo dõi và báo cáo thường xuyên, liên tục theo quy định. Các nguồn bụi, khí thải phải được giám sát, đánh giá và kiểm soát. Đồng thời, ô nhiễm không khí phải được thông báo, cảnh báo kịp thời để giảm thiểu tác động tới sức khỏe cộng đồng.
Trên đây là đáp án cho câu hỏi: “Ô nhiễm môi trường là gì?” cũng như các vấn đề liên quan đến bảo vệ môi trường. Chúng tôi hy vọng bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích nhất.
