Trước những biến động của môi trường, việc xác định nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường là vô cùng cần thiết. Từ đó, chúng ta sẽ có những biện pháp hữu hiệu để cải thiện chất lượng môi trường cũng như cải thiện đời sống người dân.
Ô nhiễm môi trường là gì?
Theo Khoản 12 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14, ô nhiễm môi trường được hiểu như sau:
Ô nhiễm môi trường là sự thay đổi tính chất vật lý, hóa học, sinh học của các thành phần môi trường không tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật môi trường, tiêu chuẩn môi trường, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và sinh học. và tự nhiên.
Với sự phát triển không ngừng của đời sống xã hội, ô nhiễm môi trường đang trở thành vấn đề nhức nhối trên toàn cầu.
Hiện nay, mỗi quốc gia, mỗi khu vực đều có nguy cơ phải đối mặt với các loại ô nhiễm khác nhau: ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước, ô nhiễm tiếng ồn,… Điều này tác động tiêu cực đến đời sống con người và các sinh vật khác.
Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường rất đa dạng. Các yếu tố nhân tạo và tự nhiên là hai nguyên nhân chính gây ô nhiễm ở các loại môi trường khác nhau. Khi hiểu được những nguyên nhân này, chúng ta cần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và hạn chế hậu quả do ô nhiễm gây ra.
Ô nhiễm môi trường đất
Tình trạng này xảy ra do hóa chất, chất thải từ các hoạt động nông nghiệp, công nghiệp và sinh hoạt của con người. Các chất này thải ra môi trường vượt quá mức cho phép và không được xử lý đúng mức.
Từ đó, tình trạng ô nhiễm đất ngày càng nghiêm trọng, dẫn đến suy thoái và ảnh hưởng đến hệ sinh thái sinh vật và đời sống con người.
- Hóa chất: Khi lạm dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ sẽ làm tăng nồng độ hóa chất trong đất. Việc sử dụng hóa chất không đúng cách không chỉ làm mất tác dụng đối với cây trồng mà còn gây ô nhiễm đất. Đất dễ bị xói mòn, mất đi các chất dinh dưỡng thiết yếu, gây thiệt hại cho nông nghiệp và sức khỏe con người.
- Nước thải chưa qua xử lý: Các khu công nghiệp, hộ gia đình vẫn xả nước ra môi trường mà chưa qua xử lý. Điều này khiến hóa chất và cặn nước thải thấm vào đất, làm tăng nguy cơ ô nhiễm.
- Nhận thức của con người: Hiện nay người dân chưa có ý thức phân loại rác thải và giữ gìn vệ sinh công cộng. Điều này dẫn đến rác thải tích tụ nhiều hơn, đặc biệt là rác thải nhựa khó phân hủy.
Ngoài ra, khi rác thải ứ đọng và không được phân loại sẽ làm giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của đất, ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây trồng.
Ô nhiễm môi trường nước
Phương tiện và phương tiện vận chuyển: Các phương tiện thường xả chất thải vào môi trường nước qua hệ thống nước mưa hoặc hệ thống thoát nước khi được vệ sinh, bảo dưỡng. Ngoài ra, trong quá trình vận chuyển dầu có thể xảy ra va chạm, hỏng hóc, rò rỉ dầu ra bên ngoài, ô nhiễm nguồn nước.
Khí thải từ các phương tiện giao thông, đặc biệt là xe máy, ô tô sẽ hòa trộn một phần với nước mưa khiến nước mưa có tính axit. Điều này lần lượt gây ô nhiễm nguồn nước ngầm và làm suy thoái hệ sinh thái.
Chất thải nông nghiệp, công nghiệp: Chất thải từ gia súc, gia cầm, xác chết trôi nổi và sự phân hủy của sinh vật sống sẽ gây ô nhiễm nguồn nước nếu không được xử lý kịp thời.
Ngoài ra, khi sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, phân bón hóa học không được vứt bỏ bao bì, chai lọ đúng cách, thậm chí vứt thẳng xuống nước. Điều này dẫn đến lượng hóa chất dư thừa thấm vào nguồn nước ngầm, gây hại cho môi trường.
Hoạt động sản xuất công nghiệp của các nhà máy, xí nghiệp thường thải ra nước có chứa chất độc hại. Điều đó không chỉ gây ô nhiễm nguồn nước, tiềm ẩn nguy cơ mắc bệnh mà còn giết chết nhiều loài sinh vật.
Hoạt động của con người: Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta sử dụng một lượng lớn nước và lãng phí ra bên ngoài. Lượng nước thải này chứa chất thải độc hại, không được xử lý đúng cách và thải thẳng ra ao, hồ, sông,…
Ô nhiễm không khí
- Khí thải từ phương tiện giao thông: Quá trình hoạt động của phương tiện giao thông thải ra một lượng lớn bụi và khí độc vào khí quyển do quá trình đốt cháy nhiên liệu. Những chất này ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và sức khỏe con người, đặc biệt là các vấn đề về hô hấp.
- Sản xuất công nghiệp: Hoạt động sản xuất của các nhà máy, xí nghiệp tạo ra nhiều bụi, khói, các khí độc hại như CO, CO2, SO2,… Bên cạnh đó, chi phí đầu tư thiết bị xử lý chất thải quá lớn nên hầu hết quá trình xử lý đều phải dừng lại. chậm và một phần lớn chất thải được thải ra môi trường.
- Yếu tố tự nhiên: Núi lửa phun trào, cháy rừng, bão cát,… là những yếu tố tiềm tàng đối với bầu khí quyển. Khi núi lửa phun trào, một lượng lớn tro bụi và khí độc thải vào khí quyển. Bão cát, cháy rừng làm tăng lượng bụi mịn và các chất có hại cho sức khỏe con người, dẫn đến các bệnh về hô hấp, tim mạch.
- Hoạt động của con người: Các hoạt động như nấu ăn, đốt rác thải, sử dụng hóa chất gia dụng cũng góp phần gây ô nhiễm không khí.
Hậu quả của ô nhiễm môi trường
Ô nhiễm môi trường gây ra nhiều hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Chúng ta đang phải đối mặt với rất nhiều tác động tiêu cực mà ô nhiễm môi trường mang lại. Không chỉ sức khỏe mà môi trường sống, kinh tế – xã hội cũng đang bị ảnh hưởng đáng kể.
Vì sức khỏe con người
Ô nhiễm không khí là nguyên nhân chính gây ra các vấn đề về hô hấp. Các hạt bụi mịn trong không khí dễ dàng xâm nhập vào cơ thể và gây ra các bệnh về tim mạch, ung thư,…
Bên cạnh đó, ô nhiễm nguồn nước còn ảnh hưởng trực tiếp qua việc ăn uống, gây ra các bệnh về đường tiêu hóa như tiêu chảy, lỵ, thương hàn,…
Đối với môi trường sống
Ô nhiễm môi trường làm suy thoái hệ sinh thái, dẫn đến mất cân bằng sinh học. Việc sử dụng quá nhiều hóa chất nông nghiệp hoặc xử lý chất thải không đúng cách sẽ dẫn đến ô nhiễm đất đai và mất cảnh quan đô thị.
Ngoài ra, các ngành sản xuất, vận tải góp phần làm tăng hiệu ứng nhà kính, dẫn đến biến đổi khí hậu, gây ra các hiện tượng như nóng lên toàn cầu, băng tan, mực nước biển dâng cao,…
Đối với kinh tế – xã hội
Ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến cảnh quan đô thị, nguồn nước và đất đai. Vì vậy, việc hạn chế phát triển du lịch và nông nghiệp khiến nền kinh tế hoạt động kém hiệu quả. Bên cạnh đó, chi phí xử lý ô nhiễm môi trường và khắc phục hậu quả rất lớn, ảnh hưởng đến ngân sách quốc gia.
Ô nhiễm môi trường còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người, làm giảm năng suất lao động và có thể dẫn đến các vấn đề xã hội như bất bình đẳng, xung đột,…
Giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường
Trước thực trạng ô nhiễm môi trường đến mức báo động hiện nay, nếu chúng ta thờ ơ, không có ý thức khắc phục sẽ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đến đời sống con người và sự phát triển của đời sống xã hội.
Về phía chính quyền các cấp
Chính phủ cần ban hành các luật, nghị định, thông tư về bảo vệ môi trường phù hợp với tình hình thực tế. Đồng thời, chính quyền địa phương cần tăng cường thanh tra các vấn đề tuân thủ bảo vệ môi trường.
Ngoài ra, để mang lại hiệu quả tối ưu, nhà nước nên khuyến khích doanh nghiệp sử dụng nguồn năng lượng sạch, đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải, tăng cường trồng cây xanh để thanh lọc bầu không khí. .
Về mặt kinh doanh
Doanh nghiệp cần tiết kiệm năng lượng trong hoạt động sản xuất kinh doanh và áp dụng các công nghệ tiên tiến để giảm phát thải. Ngoài ra, doanh nghiệp cần thường xuyên kiểm tra, bảo trì máy móc, thiết bị để hạn chế rò rỉ trong quá trình sử dụng.
Nước thải cần được xử lý kịp thời bằng hệ thống tối ưu. Các doanh nghiệp nên cải thiện việc phân loại chất thải tại nguồn và thực hiện các biện pháp xử lý, tái chế chất thải một cách an toàn và phù hợp với môi trường.
Về phía mỗi cá nhân
Mỗi cá nhân cần có ý thức tiết kiệm năng lượng và phân loại rác thải trước khi thải ra môi trường. Bên cạnh đó, mỗi người nên tích cực tham gia các hoạt động trồng cây, thu gom rác thải và tuyên truyền, giáo dục bạn bè, người thân về vấn đề bảo vệ môi trường.
Việc khuyến khích người dân sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường và đi lại bằng phương tiện công cộng sẽ phần nào giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có cái nhìn sâu sắc hơn về nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. Từ đó, chúng ta sẽ tự nguyện nâng cao nhận thức và có những hành động thiết thực để bảo vệ môi trường sống, mang lại một hệ sinh thái cân bằng và đa dạng.
